Leykosit Nədir? Qanda Leykosit Azlığı və Çoxluğu Səbəbləri

Ağ qan hüceyrələri nədir?

Ağ qan hüceyrələri, insan bədənindəki müdafiə sistemini idarə edən hüceyrə qrupudur. Qan dövranında hərəkət edərək orqanizmi virus, bakteriya və digər yad strukturlardan qoruyurlar. Tibbi adları ilə leykosit adlandırılırlar və sümük iliyində yaranırlar.

Bu hüceyrələr mikroskopik səviyyədə işləyir. Hücum edən mikroorqanizmləri tanıyıb onları zərərsizləşdirirlər. Yalnız immun sistemin bir hissəsi deyillər, həm də iltihab reaksiyalarının başlanmasında mühüm rol oynayırlar.

Qanda müəyyən səviyyədə olmaları vacibdir. Həm çoxluğu, həm də azlığı müxtəlif xəstəliklərə işarə edə bilər.

Leykosit nədir?

Leykosit, orqanizmin immun sistemində yer alan ağ qan hüceyrəsidir. Bu hüceyrələr yad orqanizmlərlə mübarizə aparır və bədəni infeksiyalardan qoruyur. Qanda mövcudluğu, sağlamlıq göstəricisi kimi dəyərləndirilir.

Leykositlər bir neçə alt qrupa bölünür. Neytrofil, lenfosit, eozinofil, monosit və bazofil kimi fərqli strukturlara malikdirlər. Bu alt qrupların hər biri fərqli bioloji vəzifə daşıyır.

Leykosit səviyyəsinin dəyişməsi təkcə say deyil, növ dəyişməsi ilə də müşahidə olunur. Bu səbəbdən, leykositlərin tam dəyəri, onların struktur və tərkibi ilə birlikdə analiz olunmalıdır.

Qanda leykosit nədir?

Qanda leykosit, dövran edən ağ qan hüceyrələrinin miqdarıdır. Bu dəyər qan analizlərində “WBC” göstəricisi ilə təqdim olunur. Müəyyən aralığın altında və ya üstündə olması tibbi qiymətləndirmə tələb edir.

Bu göstərici bədəndəki immun vəziyyəti göstərir. Artması və ya azalması orqanizmin stres, infeksiya və ya xəstəlik reaksiyasına daxil olduğunu göstərir. Tək başına bir diaqnoz vasitəsi deyil, lakin ilkin analizlərdə vacib parametrlərdəndir.

Qanda leykosit səviyyəsi xəstəliyin təbiəti barədə ilkin məlumat verir. Bu səbəbdən analiz nəticələri digər klinik göstəricilərlə birlikdə dəyərləndirilməlidir.

Leykositlərin normal miqdarı nə qədərdir?

Leykositlərin normal miqdarı yetkinlər üçün 4.0 ilə 10.0 x 10⁹/L arasında dəyişir. Bu aralıq laboratoriyaya görə fərqlənsə də, klinik təcrübədə qəbul edilən dəyər budur.

Bu səviyyədən aşağı və ya yuxarı olan dəyərlər diaqnostik siqnal kimi qiymətləndirilir. Ancaq tək analizlə qərar verilməməlidir. Təkrar analizlər və digər hematoloji göstəricilər əsas alınmalıdır.

Hamiləlik, fiziki stress, emosional gərginlik kimi fizioloji faktorlar səviyyəni qısa müddətli dəyişə bilər. Bu səbəbdən, analiz zamanı pasiyentin vəziyyəti də nəzərə alınmalıdır.

Leykosit formulu nədir və necə şərh olunur?

Leykosit formulu, qan analizində leykositlərin alt növlərinin faizlə paylanmasını göstərir. Neytrofil, lenfosit, monosit, eozinofil və bazofil hüceyrələrinin nisbəti bu formul daxilində qiymətləndirilir. Sadəcə ümumi leykosit sayının normada olması kifayət etmir; hansı alt qrupun artdığı və ya azaldığı əsas diaqnostik məlumat verir.

Məsələn, yüksək neytrofil səviyyəsi bakterial infeksiya göstəricisi ola bilər, artmış lenfosit isə virus mənşəli xəstəlik ehtimalını artırır. Leykosit formulu hər bir xəstədə eyni şəkildə şərh olunmamalıdır. Klinik şərh xəstənin simptomları və digər laborator nəticələrlə birgə aparılmalıdır.

Leykosit miqdarının çox olma səbəbi nədir?

Leykosit səviyyəsinin artması leykositoz adlanır və immun sistemin aktiv reaksiya verdiyini göstərir. Bu vəziyyətin yaranma səbəbləri dəyişkəndir və bir neçə əsas səbəb ön plana çıxır:

1. Bakterial infeksiyalar
2. İltihabi xəstəliklər
3. Allergik reaksiyalar və parazitlər
4. Fiziki travmalar və yanıq hallar

Bundan başqa, müəyyən dərman preparatları və emosional stres də səviyyəni artıra bilər. Əgər artım davamlıdırsa və səbəbi bəlli deyilsə, hematoloji müayinə tələb olunur.

Leykosit yüksəlməsi xərçəng əlaməti ola bilərmi?

Bəli, bəzi hallarda leykosit səviyyəsinin uzun müddət və səbəbsiz yüksək qalması hematoloji xərçənglərin əlaməti ola bilər. Xüsusilə leykoz (qan xərçəngi) hallarında WBC səviyyəsi normanın xeyli üzərinə çıxır və davamlı olur. Bu vəziyyət leykositlərin yalnız say deyil, struktur baxımından da dəyişməsi ilə müşahidə edilir.

Yüksəlmənin səbəbi müəyyən edilmədikdə hematoloji konsultasiya tələb olunur. Sümük iliyi analizləri və periferik yayma testi diaqnostik yanaşmada əsas yer tutur.

Leykosit az olmasının səbəbi nədir?

Leykosit səviyyəsinin azalması leykopeniya adlanır və immun sistemin zəiflədiyini göstərə bilər. Əsas səbəblər aşağıdakılardır:

1. Virus infeksiyaları (grip, HIV, hepatitlər)
2. Bəzi dərmanların yan təsiri (xüsusilə kemoterapi preparatları)
3. B12 və fol turşusu çatışmazlığı
4. Autoimmun xəstəliklər (lupus, revmatoid artrit)
5. Sümük iliyi funksiyasının zəifləməsi

Leykosit azlığı infeksiyaya açıq vəziyyət yaradır. Bu səbəbdən mütəmadi infeksiya keçirən pasiyentlərdə leykosit dəyərləri yoxlanmalıdır.

Leykositlə bağlı hansı simptomlar müşahidə edilə bilər?

Leykosit səviyyəsi normadan aşağı olduqda xəstəliklərə qarşı müdafiə azalır. Bu zaman aşağıdakı simptomlar müşahidə oluna bilər:

1. Tez-tez infeksiya keçirmə
2. Yüksək hərarət
3. Tərləmə və zəiflik
4. Dəri üzərində səpgilər və iltihablar

Əks halda, leykosit çoxluğu olduqda, bədəndə davamlı iltihab və ya xroniki yorğunluq hissi ola bilər. Simptomların ciddiliyinə görə klinik qiymətləndirmə aparılmalıdır.

Leykopeniya risklidirmi?

Leykopeniya risklidir və ağır hallarda həyati təhlükə yarada bilər. Leykositlərin səviyyəsi kritik həddin altına düşərsə, orqanizm infeksiyalarla mübarizə apara bilməz.

Xüsusilə səviyyə 1.5 x 10⁹/L-dən aşağı düşdükdə sepsis riski artır. Neytrofil səviyyəsi <0.5 x 10⁹/L olduqda xəstəlik sürətli inkişaf edə bilər. Bu vəziyyətdə xəstə hospitalizasiya və profilaktik antibiotiklərlə müalicə tələb edir.

Davamlı və səbəbsiz leykopeniya sümük iliyi pozğunluğunun göstəricisi ola bilər. Belə hallarda biopsiya və hematoloji müayinə zəruridir.

Ağ qan hüceyrələri hansı hallarda risklidir?

Ağ qan hüceyrələri iki vəziyyətdə risk daşıyır: çox olduqda və az olduqda. Hər iki hal bədən müdafiəsinin balanssızlığına işarə edir.

Azlıq infeksiyalara qarşı zəiflik yaradır. Çoxluq isə bədəndə xroniki iltihab, allergiya və ya xərçəng ehtimalını artırır. Neytrofil artımı infeksiya göstəricisi ola bilər, lenfosit artımı isə bəzi viruslarla əlaqəlidir.

Həmçinin, davamlı yüksəlmiş leykosit səviyyəsi leykoz və ya digər hematoloji xəstəliklərin ilkin mərhələsi ola bilər. Bu səbəbdən səbəbsiz artım və ya azalma ciddi qəbul edilməlidir.

Qanda leykosit azlığı nədir?

Qanda leykosit azlığı, yəni leykopeniya, qan analizində WBC göstəricisinin 4.0 x 10⁹/L-dən aşağı olmasıdır. Bu vəziyyət müvəqqəti və ya xroniki ola bilər.

Müvəqqəti azalmalar yüngül virus infeksiyalarından sonra görülə bilər. Ancaq səviyyə davamlı aşağı qalarsa, sümük iliyində problem ehtimalı qiymətləndirilməlidir. Əgər səbəb məlum deyilsə, təkrar analizlər və əlavə testlər tövsiyə olunur.

Xroniki leykopeniya olan şəxslərdə infeksiya halları sıx görülür. Bu da müalicənin təxirə salınmamasını tələb edir.

Qanda leykosit çoxluğu nədir?

Qanda leykosit çoxluğu, tibbi olaraq leykositoz, analiz nəticəsində WBC səviyyəsinin 10.0 x 10⁹/L-dən yüksək olması ilə müəyyən olunur. Bu, orqanizmin stress, infeksiya və ya digər stimul qarşısında verdiyi cavabdır.

Əgər artım qısa müddətlidirsə və infeksiya ilə bağlıdırsa, klinik əlamətlərlə birlikdə dəyərləndirilir. Ancaq uzunmüddətli və səbəbsiz yüksəlmə varsa, əlavə hematoloji müayinələr tələb olunur.

Leykositlərin yalnız miqdarı deyil, hansı alt tipinin artdığı da əhəmiyyətlidir. Bu da həkimin hansı xəstəlik ehtimalını dəyərləndirməsinə kömək edir.

Sidikdə leykosit çox olması nəyi göstərir?

Sidikdə leykosit çoxluğu, adətən, sidik yolları infeksiyasını göstərir. Bu hal mikroskop altında sidik nümunəsində leykosit hüceyrələrinin artması ilə müəyyən edilir.

Ən çox rast gəlinən simptomlar tez-tez sidiyə çıxma, yanma və sidikdə bulanıqlıqdır. Bakteriya ilə birlikdə müşahidə olunarsa, diaqnoz güclənir. Qadınlarda genital kontaminasiya yanlış pozitiv nəticə verə bilər.

Sidikdə leykosit artımı təkcə infeksiyaya deyil, böyrək daşları, interstisial nefrit və bəzi sistemik xəstəliklərə də bağlı ola bilər. Bu səbəbdən əlavə analizlər və həkim konsultasiyası vacibdir.

Nəticə

Leykositlər bədənin müdafiə mexanizminin əsas hissəsidir. Qanda və sidikdə səviyyələrinin dəyişməsi bir çox klinik vəziyyətin ilkin əlamətidir. Yalnız say göstəricisi ilə qərar vermək kifayət deyil. Alt növlərin balansı, pasiyentin klinik vəziyyəti və digər laborator göstəricilər eyni anda nəzərə alınmalıdır.

Leykosit azlığı və ya çoxluğu təkcə infeksiya deyil, həm də hematoloji, autoimmun və metabolik pozğunluqlarla əlaqəli ola bilər. Hər dəyişiklik diaqnostik ciddiyyət daşıyır və gecikmədən mütəxəssis tərəfindən qiymətləndirilməlidir.