Qizilca Nedir, Qizilca Elametleri ve Qizilcanin Mualicesi

Qızılca virus səbəbilə meydana gələn bir xəstəlikdir. Virus bədənə keçdikdən qısa zaman sonra orqanizmdə qızılca kəskin şəkildə inkişaf etməyə başlayır. Qızılca dəridə səpgilərlə özünü biruzə verir. Qızılca hava-damcı yolu ilə insandan insana keçə bilir. Xəstəlik insana yoluxduqdan 10-14 gün boyunca inkubasiya dövrünü yaşayır. İnsanlar adətən uşaqlıq yaşlarında qızılcaya yoluxsa da, iləri yaşlarda qızılca keçirən insan sayısı da çoxdur. Hər insan ömründə sadəcə 1 dəfə qızılca xəstəliyi keçirir. İlk dəfə qızılcaya yoluxduqdan sonra orqanizm qızılca virusuna qarşı immunitet qazanır və bir daha bu xəstəliyə yoluxma ehtimalı 0-a enir.

Qızılca nədir?

Qızılca bir virus xəstəliyidir və peyvənd vasitəsilə qarşısı alına bilir. Bütün uşaqların körpəlik vaxtlarında qızılcaya qarşı peyvənd olunması, iləriki yaşlarda qızılca xəstəliyi keçirməmələri üçün vacibdir. 

Qızılca virusu yalnız insanlarda görülən və adətən uşaqlıq yaşlarında insanlara keçən bir xəstəlikdir. Qızılca tibbdə rubeola və ya morbilli kimi də tanınan xəstəlik tənəffüs sisteminin viral infeksiyası kimi də təyin edilə bilər. Bütün dünyada yayılmış xəstəlik çox yoluxucudur və ciddi fəsadlara səbəb ola bilir.

Yoluxmuş şəxsin öskürməsi və ya asqırması və ya yoluxmuş şəxslə fiziki təmas kimi amillərə məruz qalma xəstəliyin ötürülməsinə səbəb ola bilər. Qızılcanın yoluxma yollarına keçməzdən əvvəl tez-tez verilən “qizilca elametleri nelerdir” sualı verilir. sualına cavab vermək lazımdır.

Qızılca xəstəliyinin əlamətləri hansılardır?

Qizilca elametleri insan qızılca virusuna yoluxduqdan təxminən 8-12 gün sonra görünür. Bu simptomlar çox vaxt sadə yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyasına bənzəyir. Burun axması, öskürək, asqırma, halsızlıq, yorğunluq, yüksək hərarət, boğaz ağrısı, ağızda, diş ətlərinin ətrafında, yanaqların içərisində boz rəngli xırda ləkələr (Koplik ləkələri), gözün işığa qarşı həssaslığı kimi əlamətlər görünür. Xəstəliyin 4-8-ci günlərində hərarət 39-41 dərəcə arasında dəyişir.

Qulaq və boyun arxasında səpgilər başlayır. Bu səpgilər əvvəlcə üzə, gövdəyə, sonra isə qol və ayaqlara yayılır. Qızılcada səpgi qırmızı və qəhvəyi, düz və dərinin səthində bir qədər yuxarı qalxır. Döküntülər qollarda və ayaqlarda ayrı lezyonlar kimi görünsə də, gövdədə birləşməyə meyllidirlər. Bütün bədənə yayılan səpgilər təxminən 4 gün davam edir.

Davam edən günlərdə səpgilər yüngül soyulma ilə müşayiət olunur və baş nahiyəsindən aşağıya doğru solaraq yox olur. Səpki yox olduqca insanın qızdırması da aşağı düşür. Ancaq xəstəliyin səbəb olduğu öskürək təxminən 10 gün davam edir.

Yüksək hərarət 5 gündən çox davam edərsə, bu, qızılca səbəbiylə pnevmoniya və ya otitis media kimi müxtəlif ağırlaşmaların inkişaf etdiyini göstərə bilər. Qızılca hallarının təxminən 30%-də bir və ya daha çox ağırlaşma inkişaf edir. Xüsusilə 1 yaşa qədər uşaqlarda və peyvənd olunmamış böyüklərdə ağırlaşma riski xeyli yüksəkdir.

Subakut sklerozan panensefalit (SSPE) olaraq təyin olunan xəstəlik qızılca virusunun beyində yerləşdiyi zaman baş verir. Mütərəqqi və xroniki xarakter daşıyan və beyində sinir zədələnməsinə səbəb olan xəstəlik insan qızılca xəstəliyinə tutulduqdan 5-6 il sonra baş verir.

Qizilca ilkin elametleri

• Burun axması, asqırma və öskürək

• Yüksək hərarət

• Zəiflik

• Sulu gözlər

• Quru öskürək

• Boğaz ağrısı

• Yorğunluq

• İşığa qarşı həssaslığın artması, gözlərin qızarması

• Gözlərdə şişkinlik və sulanma

• Ağız içərisində kiçik boz-ağ ləkələr (Koplik ləkələri)

• Bədəndə töküntü

• İştahsızlıq

Qızılca necə keçir?

Qızılca xəstəliyinin ötürülməsi üçün sağlam insanın danışması, öskürməsi və ya asqırması zamanı yoluxmuş şəxsin tüpürcək damcılarının inhalyasiyası kifayətdir. İnsan asqırdıqda havaya yayılan virus bir saat havada asılı vəziyyətdə qalır. Buna görə də tənəffüs yolu ilə təmas xəstəliyin ötürülməsində mühüm amildir.

Sağlam bir insanın yoluxmuş şəxsin istifadə etdiyi dəsmal, boşqab, çəngəl və ya oyuncaq kimi əşyalara toxunması böyük risk yaradır. Əgər insan bu əşyalara toxunarsa, sonra sabunlamadan əllərini ağzına, burnuna və ya gözünə sürərsə, sağlam insan da xəstələnir. Qızılca virusu sağlam insana çatdıqda, insanın boğaz və burnunun qovuşduğu hissəyə (Nazofarenks epiteli) daxil olur və bölgədəki limfa düyünlərinə çatır.

Buradan qan dövranı sistemi vasitəsilə bütün bədənə yayılır. Müxtəlif orqanlarda hüceyrə sistemlərinə daxil olaraq çoxalmağa davam edir. Xəstəliyin 15-17-ci günlərində humoral və immun sisteminin reaksiyası ilə virusun yayılması dayandırılır və xəstəlik nəzarət altına alınır.

Qızılca xəstəliyinin diaqnozu və müalicə üsulları hansılardır?

Qızılca diaqnozu üçün adətən bir həkim müayinəsi kifayətdir. Həkim müayinə zamanı qızılcada tez-tez rast gəlinən dəri səpgiləri və ağızdaxili lezyonları görərsə, diaqnoz qoyulur. Lazım gələrsə, həkim digər xəstəlikləri istisna etmək və mövcud diaqnozu aydınlaşdırmaq üçün əlavə laboratoriya testləri tələb edə bilər.

Əldə edilən tapıntılar əsasında diaqnoz qoyulur. Qızılcanın profilaktik müalicəsi olsa da, xəstəliyin müalicəsi üçün qəti bir müalicə üsulu yoxdur. Bununla belə, həkim xəstəliyin səbəb olduğu qızdırmaya nəzarət etmək üçün bəzi dərmanlar təyin edə bilər. Bundan əlavə, qulaq infeksiyası və ya pnevmoniya kimi ağırlaşmalar olduqda, həkim şəxsə antibiotiklər təyin edə bilər.

Vitamin A əlavəsi də xəstəliyə bağlı simptomların şiddətini azaltmaqda təsirli olur. Buna görə də, həkim xəstənin mövcud vəziyyətindən asılı olaraq müxtəlif dərmanların istifadəsini tövsiyə edə bilər.

Evde qizilca mualicesi

• İlk növbədə bol maye qəbul edilməlidir.

• Qızdırma varsa, antipiretik dərmanlar istifadə edilə bilər.

• Öskürək və ya boğaz ağrısı üçün hava yollarını rahatlaşdırmaq üçün nəmləndiricilərdən istifadə edilə bilər.

• Parlaq işığın sizi narahat etdiyi hallarda, günəş işığından uzaq durub günəş eynəyi taxa bilərsiniz.

• Vitamin A əlavələri simptomları azaltmağa kömək edə bilər.

• Peyvənd olunmamış insanlar, o cümlədən körpələr, virusa məruz qaldıqdan sonra 72 saat ərzində qızılca peyvəndi almalıdırlar.

• İmmun serum qlobulin adlanan zülalın inyeksiyası hamilə qadınlara, körpələrə və xəstəliyə məruz qalmış immun sistemi zəif olan insanlara tətbiq oluna bilər. Bu antikorlar virusa məruz qaldıqdan sonra altı gün ərzində verildikdə qızılcanın qarşısını ala və ya simptomları azalda bilər.

Usaqlarda qizilca elametleri nelerdir?

Qızılcanın ən tipik əlaməti boyun, gövdə, qol, ayaq və ayaqlara yayılan və burun axması, asqırma, öskürək, yüksək hərarət, iştahsızlıq, ağızda ağ ləkələr və iltihabla müşahidə olunan qırmızı səpgidir.

Qızılca neçə gündə keçir?

Qızılca səbəbilə meydana gələn dəridə qırmızı ləkələr və qızdırma orta hesabla 4-5 gün, quru öskürək isə bir həftədən 10 günə qədər davam edə bilər. Beş gündən çox davam edən qızdırma halında qızılca səbəbiylə inkişaf edə biləcək fəsadlar nəzərə alınmalıdır. Bunlardan ən çox görülənləri orta qulaq infeksiyası və pnevmoniyadır. Qızılca üçün bitki müalicəsi və ya təbii müalicə yoxdur. Xalq arasında yayılan zirinc konfeti, zirinc bitkisi kimi məhsullardan istifadə edilməməlidir. Xəstəliyə görə həkim nəzarətində olmaq daha yaxşı olardı.

Qizilca peyvend qizilca xesteliyini müalicə edə bilər?

Qızılca peyvəndi adətən körpəlik dövründə 2 doza olaraq edilir. Vaxtında edilən qızılca peyvəndi xəstəliyin meydana gəlməsinin qarşısını alır.

Qızılca olan uşaq necə qidalanmalıdır?

Qızılca xəstəliyinə tutulmuş uşağın immunitetini gücləndirmək və orqanizmin lazımi vitaminləri almasını təmin etmək üçün onların flavonoidlərlə zəngin tərəvəz və meyvələrdən istifadəsinə kömək etmək lazımdır.

Qızılca hansı xəstəliklərə səbəb olur?

• Diareya və qusma

• Qulaq ağrısı və orta qulaq infeksiyası (otitis media)

• Göz infeksiyası (konjonktivit) və ya gözlərin qızartısı

• Laringit

• Pnevmoniya, bronxit və krup kimi tənəffüs və ağciyər infeksiyaları

Qızılca ölümcüldür?

Qızılca bəzi xəstələrdə və sonrakı mərhələlərdə daha ciddi və hətta ölümcül problemlərə səbəb ola bilər.

Beyin və onurğa beynini əhatə edən membranlarda infeksiya (meningit) baş verə bilər. Nadir olsa da, beyin iltihabı olaraq da bilinən subakut sklerozan panensefalit (SSPE). Karlığa və beynin qalıcı zədələnməsinə səbəb olan bu pozğunluq qızılcadan bir neçə il sonra da baş verə bilər. Qızılcanın yaratdığı ölümcül xəstəliklər aşağıdakılardır:

• Qaraciyər infeksiyası (hepatit)

• Virus gözün sinir əzələlərini təsir etdikdə çəpgözlük, göz pozğunluğu və ya görmə itkisi.

• Ürək və sinir sistemi problemlər